Voorkom langdurige roofbouw

 

Pas toen ik dit moeizame gevoel serieus nam, veranderde er echt iets.

 

Er hoeven geen grote gebeurtenissen in je leven op te doemen om toch het gevoel te hebben dat het al een tijdje niet lekker loopt. Het is te veel of je komt niet verder. Je bent je bij het minste of geringste aan het bewijzen of probeert er zo ongezien mogelijk doorheen te komen. Je houdt alle ballen in de lucht of er komt helemaal niets meer uit je handen en je piekert je suf.

 

Herken je het gevoel van de doodlopende weg of juist van het belanden op een rotonde?! Waar je ook in beland bent, je zit niet lekker in je vel.

 

Dit zorgt er voor dat er allerlei lichamelijke processen op gang komen: neuraal (sympatisch en parasympatisch zenuwstelsel) en hormonaal (o.a. adrenaline en cortisol). Deze zijn er voor bedoeld om de situatie aan te kunnen. Jouw manier van volhouden (coping) is jouw manier en is daarmee min of meer uniek. Ingegeven door hoe jij in het leven staat, wat je mening over onderwerpen en situaties is (overtuigingen), welke (inter)actiepatronen jij hebt geleerd in je leven om je staande te houden, te reageren, geaccepteerd te worden, succesvol te zijn etc.

 

Wat jouw systeem (lichaam, emoties, brein, energie) ervan vindt dat je het zo doet is ook uniek. Met andere woorden: jouw systeem geeft je specifieke signalen in bij jou passende timing om aan te geven hoe het met je is. Dit kan bijvoorbeeld een opgejaagd gevoel zijn, onrust in je hoofd, vermoeidheid, snel geïrriteerd, moeilijker kunnen luisteren en onthouden.

 

Als je weer bewust rust neemt – bijvoorbeeld een project is afgerond en je neemt weer je tijd om de rest van de werkzaamheden op orde te krijgen – en je besteedt aandacht aan je slaap en voeding, met als gevolg dat je merkt dat je er weer bent, dan heb je op tijd gehandeld. Het was even veel, maar ook weer goed te herstellen. De neurale en hormonale processen komen weer in evenwicht. En jij merkt dat je weer meer energie hebt, vrolijker bent en ook nog eens makkelijker communiceert.

 

Roofbouw

Vaak worden deze signalen als lastig, vervelend, verkeerd moment ervaren en weet ons hoofd hier een eigen draai aan te geven, zodat we er niets mee hoeven te doen. Je vindt een manier om door te zetten en je ‘overlever’ is aan de slag. Vanuit deze ‘actie’stand kijk je naar de wereld, ook wel de vecht/vlucht modus. Met bijbehorend gedrag, gedachten, humeur stuur je niet alleen alles om je heen aan, maar ook jezelf. Het hormonale systeem wat er vervolgens voor zorgt dat je de druk aan kunt en zo nodig nog een tijdje kunt volhouden, zorgt er voor dat je energie gebruikt die voor andere processen in je lichaam bedoeld was. Je bent in de situatie gekomen dat je roofbouw op jezelf pleegt.

 

“Roofbouw is gedrag waarbij iemand zich stelselmatig zo uitput, dat zijn potenties steeds verder afnemen” ~ CSR expertisecentrum voor stress en veerkracht

 

Een normaal werk/rust ritme zorgt ervoor dat je voldoende kunt opladen om de volgende taak aan te kunnen. Na inspanning volgt ontspanning. Net als bij gebruik van je telefoon zal je de telefoon weer aan de oplader leggen om de accu op te laden. Maar als je je telefoon alleen neerlegt/niet gebruikt en niet oplaadt, dan komt er een moment dat hij leeg is.

 

Langdurige roofbouw

Als de druk te hoog is, je veel en langdurig stress ervaart dan leg je als het ware de telefoon niet aan de oplader, maar ga je wel onverminderd door met gebruik van dezelfde hoeveelheid of meer energie. Ook als je klaar bent ben je niet in staat om rust te nemen: je hebt moeite met ontspannen. Veel activiteit overdag, leidt tot meer vermoeidheid en een verhoogde behoefte aan herstel … wat vervolgens bemoeilijkt wordt door een te geactiveerd lichaam: De herstel paradox.

 

Roofbouw ontstaat door

1. te weinig herstelgedrag: je houdt te weinig rekening met de afwisseling van inspanning/ontspanning/herstel.
2. te weinig herstelvermogen: je bent nog zo geactiveerd, zit nog zo in de adrenaline, waardoor herstel gewoonweg niet mogelijk is.

 

Gaat dit langdurig door, dan gaat stress over in overspanning of uiteindelijk een burn-out. Stress tot en met burn-out is heel fysiek. Het is noodzakelijk dat je ook inzicht krijgt in hoe stress werkt op je lichaam en wat er gebeurt als je lichaam is ontregeld door langdurige roofbouw. Die fysieke component is heel belangrijk. Je kunt je wel bewust zijn van de stressoren in je leven, zoals een te hoge werkdruk, maar juist het besef hoe je je lichaam uitput doordat je die stressoren verkeerd gebruikt, is cruciaal.

 

Zonder deze fysieke component kun je bijvoorbeeld door middel van coaching wel allerlei inzichten krijgen die waardevol zijn, zoals minder perfectionistisch zijn, vaker nee zeggen of realistische doelen stellen, maar je blijft in een negatieve spiraal hangen en voelt je steeds ongelukkiger ondanks het coachtraject.

 

Zit je niet lekker in je vel, onderneem actie

Kortom: Het stressmechanisme is een activerend systeem dat ervoor zorgt dat we genoeg energie hebben om uit ons bed te komen en alert en actief zijn. De stresshormonen adrenaline en cortisol spelen daarbij een rol. Als je gestrest bent of gaat sporten, heb je meer energie nodig en zet het stressmechanisme automatisch een tandje bij. In rust herstelt je lichaam – vooral tijdens je slaap. Dan kun je bijtanken en daarna ben je klaar voor de volgende dag. Doe je dat niet of niet voldoende, dan pleeg je roofbouw op je lichaam en put je jezelf uit.

Dat gebeurt echt niet zomaar, daar gaan een hele hoop signalen aan vooraf: vermoeidheid, hoofdpijn, sombere gevoelens, angstaanvallen, piekeren, slapeloze nachten, nergens meer zin in hebben (ook niet in leuke dingen), lichamelijke kwaaltjes die steeds terugkomen. Allemaal waarschuwingen dat je overspannen bent. De meeste mensen stoppen dan met werken. Doe je dat niet, dan put je je lichaam nog meer uit, totdat je lijf écht niet meer kan en ‘ho’ zegt.

Door te leren wat er gebeurt in je lichaam als het ontregeld is, kun je eerder ingrijpen en doen wat goed is voor jou. Roofbouw stoppen is het eerste wat nodig is. Heb je hulp nodig om in beeld te krijgen wat bij jou de roofbouw inhoudt en hoe je dit kunt beëindigen?

 

Het belangrijkste advies wat ik je op dit moment kan geven is: Wacht niet te lang. Hoe eerder je ingrijpt, hoe makkelijker je herstelt. Vanuit deze herstelfase gaan we verder met het uitvinden van jouw valkuilen en patronen die gemaakt hebben dat je op dit punt bent belandt, zodat dat niet nog eens hoeft te gebeuren.

 

Wil je hier meer over weten? Neem eenvoudig contact met mij op, zodat ik je meer kan vertellen.

 

 

Herken je dit of wil je reageren?

Heb je hier vaker aan gewerkt en heb je het gevoel niet verder te komen? Stuur gerust een mail naar: info@zwaardcoaching.nl .

Ik ben Nicolette Zwaard (1972). Lifecoach en Stress & Burn-out coach 

Door het schrijven van artikelen wil ik jou inspireren en tips geven, zodat je keuzes maakt,  je plek inneemt waar je tot je recht komt en zo rust kunt krijgen in je hoofd en lijf. Een plek waarbij je aandacht hebt voor jezelf en verbinding met anderen.

Met veel plezier ben ik werkzaam in mijn praktijk in Apeldoorn en werk ik ook buiten in de natuur.  Wil je geen enkel artikel missen? Schrijf je dan in voor de Inspiratie Nieuwsbrief. Of volg mij op Linkedin.